Hệ điều hành máy tính huyền thoại Lisa của Apple sẽ hồi sinh vào năm 2018 và hoàn toàn miễn phí

Z-Lion,

Hệ điều hành đã cung cấp một trong những giao diện đồ họa người dùng đầu tiên trên thế giới vào gần 35 năm trước.

Ra mắt vào ngày 19/1/1983, có thể nói cỗ máy tính Lisa chính là dự án lâu đời nhất trong lịch sử tồn tại và phát triển của Apple. Và giờ đây, nhờ Computer History Museum, chúng ta sẽ lại có cơ hội được trải nghiệm một trong những giao diện đồ họa người dùng (GUI) đầu tiên của thế giới mà Lisa từng sử dụng ngay trên các loại màn hình hiện đại bậc nhất ngày nay. Và đặc biệt hơn, thay vì tốn khoảng 10.000 USD như trước đây, giao diện này sẽ hoàn toàn miễn phí.

Mới đây, Al Kossow - người phụ trách phần mềm tại Computer History Museum đã hé lộ thông tin về sự phục hồi của mã nguồn hệ điều hành và các ứng dụng của Lisa. Ngoài ra, Apple cũng đang tiến hành xem xét quá trình chuyển đổi của loại mã này. Ông cho biết sau khi quá trình kiểm tra kết thúc, Computer History Museum sẽ phát hành một văn bản tóm tắt về ý nghĩa dự án Lisa và chính thức đưa mã nguồn của nó đến với người dùng vào năm 2018.

Hệ điều hành 34 năm tuổi Lisa sắp "tái xuất" trên những thiết bị hiện đại nhất.

Sự ra đời của Lisa có thể chính là nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn giữa Steve Jobs và Bill Gates. Apple đã từng tìm đến phòng thí nghiệm Xerox PARC để kiểm tra các hoạt động về thiết kế giao diện đồ họa. Khi ấy, Xerox đã tìm ra chìa khóa cho công nghệ máy tính tương lai, nhưng lại “lực bất tòng tâm” vì những hạn chế về mặt công nghệ.

Mặt khác, Apple tại thời điểm đó đang phát triển mạnh mẽ sau thành công của Apple II, và Steve Jobs đã đưa ra lời đề nghị khá hấp dẫn: Ông muốn trải nghiệm công nghệ của Xerox trong vòng ba ngày, đổi lại Xerox có thể mua 100.000 cổ phiếu của Apple với giá 10 USD/cổ phiếu. Cuối cùng, đội ngũ kỹ sư của Jobs đã vận dụng hết những gì họ tìm hiểu được từ Xerox và tạo ra Lisa

Giao diện của Lisa khi ấy.

Vì thế, Lisa nghiễm nhiên trở thành cỗ máy tính tiên tiến và là một trong những người tiên phong trong việc cung cấp GUI, hệ thống thông file và chuột máy tính cho người dùng. Tuy nhiên, mức giá quá cao (khoảng 25.000 USD tại thời điểm đó vì lý do lạm phát) đã khiến Lisa nhanh chóng thất bại và dần chìm vào quên lãng.

Không những vậy, đoạn quảng cáo dành cho Lisa cũng bị “ném đá” tả tơi vì quá… nhạt dù người lên ý tưởng không ai khác ngoài thiên tài quảng cáo Steve Jobs. Thông điệp trong quảng cáo này cũng quá đơn giản đến mức nhàm chán: Hãy đưa cho chúng tôi 25.000 USD và bạn sẽ cực kỳ năng suất mà vẫn có thời gian để ăn một bữa sáng ngon miệng, thua xa siêu phẩm mà Ridley Scott tạo ra cho Macintosh một năm sau đó.

Đoạn quảng cáo của Lisa bị đánh giá quá nhàm chán.

Macintosh lại được giới thiệu quá hoành tráng và hấp dẫn.

Sau đó, Walter Isaacson, cựu CEO của CNN đã dự đoán rằng mối “thâm thù” giữa Bill Gates và Steve Jobs sẽ bị đẩy lên cao trào khi Microsoft ra mắt hệ điều hành Windows. Bill Gates cũng đã từng nghiên cứu những công nghệ tại phòng thí nghiệm Xerox PARC, và điều này lý giải vì sao Jobs cáo buộc ông đạo ý tưởng hệ điều hành của Apple.

Bill Gates cho biết ông từng trả lời Steve Jobs rằng: “Tôi tin là cả hai chúng ta đều có chung người hàng xóm giàu có tên Xerox. Vì thế, tôi đã đột nhập vào nhà hắn ta để ăn cắp bộ TV của hắn, nhưng cuối cùng lại phát hiện ra anh (Jobs) đã mang nó đi trước rồi”.

Issaacson cũng từng đặc biệt quan tâm đến cái tên Lisa mà Apple đặt cho cỗ máy tính của họ, chính là từ viết tắt cho cụm “Local Integrated System Architecture” (cấu trúc hệ thống tích hợp cục bộ). Nhưng sau này, Steve Jobs thừa nhận ông đã sử dụng tên cô con gái lớn, Lisa Nicole Brennan để đặt cho cỗ máy tính của mình.

Thất bại của Lisa cùng những tranh cãi nảy lửa giữa Steve Jobs và John Sculley - vị CEO kế nhiệm do đích thân Jobs chỉ định đã dẫn đến việc ông bị gạt ra khỏi dự án này và chuyển sang đội ngũ Mac. Mặc dù Macintosh là một thành công lớn nhưng ai cũng nhận ra rằng ngày mà Jobs bị "trục xuất" khỏi Apple đã đến rất gần.

Đó là những gì cơ bản nhất về Lisa trước khi Computer History Museum công bố đoạn mã nguồn cho hệ điều hành này vào năm sau. Trong thời gian chờ đợi, bạn có thể trải nghiệm rất nhiều giả lập về thời hoàng kim của Macintosh được Internet Archive thu thập lại. Và đừng bỏ lỡ thêm một quảng cáo kỳ lạ nữa của Lisa dưới đây.