Khai phá não bộ với khoa học thần kinh, siêu năng lực như những võ sư là điều có thể

Đâu đó trên thế giới này, bạn có thể đã nghe nhiều câu chuyện về những võ sư, những nhà tu hành mang trong mình “siêu năng lực”. Họ đã dành cả đời tu tập, thiền định và luyện hơi thở để có được khả năng làm chủ cảm giác và cảm xúc.

Những võ sư không biết đau còn những nhà sư thì không biết đến mọi ham muốn. Trong khi nhiều người còn hoài nghi, khoa học nói rằng những khả năng đó là hoàn toàn có thể. Chỉ có điều, những nhà tu hành đang luyện tập nó “trong bóng tối”, theo đúng nghĩa đen của nó.

Đào tạo khả năng của não bộ theo lối tu hành, bạn sẽ không bao giờ nhìn thấy và biết được chính xác điều gì đang diễn ra trong não bộ. Điều đó giống như một vận động viên thể hình tập tạ, mà không bao giờ được soi gương.

Đào tạo não bộ với khoa học thần kinh và các thiết bị tiên tiến thì khác. Trong đó, bạn có thể nhìn thấy chính xác những gì đang diễn ra trong não mình. Hiệu quả tập luyện sẽ tăng gấp bội và các nhà khoa học cho biết: Chỉ hơn 10 phút tập não với một cỗ máy fMRI có thể đáng giá tương đương vài chục năm khổ luyện của những võ sư.

Những võ sư không biết đau và những nhà sư không biết đến mọi ham muốn, khoa học có thể giải thích

Điều gì xảy ra khi bạn nhìn thấy được tâm trí của mình?

Bạn có bao giờ gặp khó khăn để kiểm soát cảm giác căng thẳng, muộn phiền hay tức giận? Một kỹ thuật được khá nhiều người áp dụng: Hít thở sâu. Thật đáng tiếc, nó làm việc với một số người, còn một số người thì không, họ sẽ cần một đêm xả stress ở ngoài quán bar.

Khó khăn nằm ở đâu trong việc kiểm soát mọi cảm giác và cảm xúc? Đó là bởi bạn không có khả năng nhìn xuyên vào não bộ, để biết chính xác những cảm xúc: vui buồn, lo lắng, sợ hãi… trông như thế nào.

Chúng vốn là những thứ gì đó quá trừu tượng và bí ẩn. Chỉ khi mà cảm giác và xúc cảm hiện hình và trở nên cụ thể hơn, bạn mới biết cách kiểm soát được chúng dễ dàng hơn.

Đó chính là ý tưởng đằng sau một kỹ thuật mới được gọi là fMRI (chụp cộng hưởng từ chức năng) thời gian thực. Trong đó, các nhà khoa học sẽ sử dụng từ trường để quét liên tục mọi tín hiệu thần kinh trong não bộ. Tín hiệu đó được tái hiện lại bằng hình ảnh giúp bạn cảm nhận được chúng một cách trực quan.

Cho nên trong trường hợp bạn có ý định luyện tập tâm trí của mình, có một máy fMRI thời gian thực sẽ giống như một vận động viên thể hình đang tập luyện trước gương. Anh ta sẽ biết khi mình nâng tạ thì nhóm cơ nào sẽ được tập trung và nó có hiệu quả hay không.

Còn bạn, khi bạn thở hoặc tập trung chú ý vào điều gì, bạn sẽ biết hiệu ứng xảy ra với não bộ là thế nào và từ đó ra quyết định có nên tiếp tục thở hoặc tập trung như vậy nữa hay không.

Một hệ thống fMRI thời gian thực, nơi người tham gia có thể nhìn thấy những gì đang diễn ra trong não bộ mình

Trình diễn kỹ thuật fMRI thời gian thực đầu tiên đã được thực hiện vào năm 2005. Trong đó, các nhà khoa học sử dụng nó giúp những người tham gia trông thấy và kiểm soát cơn đau của họ. Có tất cả 8 người được đưa vào máy chụp fMRI trong khi chịu một kích thích nóng trên da.

Các nhà khoa học biến tín hiệu tại vỏ não hồi đai trước, vùng não chuyên xử lý các cơn đau thành một hình ảnh ngọn lửa trực quan. Thông qua một số chiếc lược điều khiển tâm trí, chẳng hạn như lãng quên hoặc tập trung vào cơn đau, cảm nhận cường độ và làm chủ nó, những người tham gia có thể học cách kiểm soát kích thước của ngọn lửa.

Và bởi ngọn lửa chính là hiện hình của những kích thích thời gian thực xảy ra tại vỏ não hồi đai trước, kiểm soát được ngọn lửa cũng là cách mà người tham gia kiểm soát cơn đau của họ.

Các nhà khoa học tạo ra một bảng câu hỏi đến đánh giá những cơn đau theo thang điểm 10. Đáng ngạc nhiên là chỉ với một buổi học 13 phút, những học viên kiểm soát được ngọn lửa đã giảm được 50% cảm giác đau của mình.

Bạn có thể tưởng tượng 13 phút này với quá trình tập luyện hàng chục năm thậm chí cả đời của một võ sư, những người cũng biết cách kiểm soát cơn đau của họ, nhưng gián tiếp qua hơi thở hoặc thiền định.

Khi cảm giác và xúc cảm hiện hình và trở nên cụ thể hơn, bạn sẽ kiểm soát được chúng dễ dàng hơn

Những hứa hẹn của fMRI và khoa học thần kinh

Nghiên cứu năm 2005 đã mở ra một thời ỳ bùng nổ cho kỹ thuật fMRI. Các nghiên cứu, thử nghiệm lâm sàng diễn ra trên khắp thế giới và được cập nhật từng tháng một. Đến thời điểm hiện tại, nó đã phát triển đến mức kết hợp được với công nghệ thực tế ảo.

Các ứng dụng tiềm năng của fMRI chưa dừng lại. Một nghiên cứu trong năm nay nói rằng kỹ thuật này có thể giúp những người béo phì kiểm soát não bộ để giảm cân. Nghe có vẻ điên rồ kiểu “giảm cân bằng niềm tin”.

Nhưng thực sự, nghiên cứu đăng trên tạp chí Appetite trình bày cách những người này học được cơ chế não bộ phản ứng với các loại thức ăn. Từ đó, họ có thể đào tạo não mình lựa chọn và thích những thực phẩm lành mạnh hơn, ít calo và ít gây tăng cân hơn.

Cũng trong năm 2017, một nghiên cứu khác tập trung vào nhóm đối tượng những người mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD). Các nhà khoa học chỉ ra bằng quá trình học kiểm soát vùng vỏ não trước trán phải, những thanh thiếu niên bị ADHD đã có thể giảm triệu chứng của bệnh và tăng sự chú ý kéo dài.

Những lợi ích được ghi nhận tới 11 tháng sau khi họ tự điều trị bằng nhận thức, chứng minh rằng việc đào tạo não bộ có thể tạo ra những tác dụng lâu dài.

Trở lại năm 2016, nghiên cứu cũng cho thấy những người lớn tuổi sử dụng fMRI có thể cải thiện được khả năng não bộ. Nghiên cứu năm 2015 chỉ ra ngay cả những người trẻ cũng có thể sử dụng nó để đào tạo các phản hồi thần kinh, khiến họ tập trung hơn và giảm xao nhãng.

Các nghiên cứu gần đây liên tục chỉ ra bằng chứng kỹ thuật đào tạo não bộ có thể được sử dụng để điều trị rối loạn căn tẳng hậu sang chấn (PTSD) ở những cựu chiến binh, chứng trầm cảm, lo âu và thậm chí là cai thuốc lá.

Một nghiên cứu của Đại học Texas còn chỉ ra con người hoàn toàn có thể tự kiểm soát và điều chỉnh lượng dopamine tiết ra trong não, một chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác thỏa mãn sau khi sử dụng chất kích thích. Ứng dụng của việc kiểm soát được dopamine, ít nhất cũng giúp điều trị bệnh Parkinson.

fMRI đã phát triển đến mức kết hợp được với công nghệ thực tế ảo

Và tương lai của siêu năng lực

Tất cả những liệt kê phía trên chứng tỏ cho chúng ta thấy fMRI có thể được sử dụng trong vô số cách để tạo ra vô số ứng dụng. Nhưng ngay tại thời điểm hiện tại, chúng ta chưa thể với tay đến chúng được.

Chụp fMRI thời gian thực yêu cầu thiết bị cồng kềnh và đắt tiền, nên nó chỉ được sử dụng trong trường hợp ưu tiên, khi không có một biện pháp can thiệp nào khác giúp cho bệnh nhân.

Mặc dù vậy, cũng như bất kể một công nghệ mới nào từ trước đến nay, chúng ta hi vọng sẽ chứng kiến các cỗ máy chụp cộng hưởng từ sẽ ngày càng thu nhỏ, rẻ hơn và dễ tiếp cận với người dùng hơn. Khi đó, thế giới sẽ trở nên như thế nào là điều mà bạn có thể tưởng tượng.

Não bộ có một tiềm năng rất lớn chưa thể được khai phá. Bởi đối với đa số chúng ta, những gì xảy ra bên trong não bộ hoàn toàn là bí ẩn.

Bạn có thể tưởng tượng điều này giống như một vận động viên thể hình tập luyện mà không bao giờ nhìn được cơ thể của chính anh ta, không biết được hình dạng, kích thước của từng khối cơ. Anh ta sẽ không thể biết bài tập và động tác nào sẽ tác động đến bộ phận nào, ở mức độ nào.

Chúng ta luôn đòi hỏi phản hồi thị giác khi luyện tập một bộ môn thể chất nào đó. Vậy thì điều tương tự cũng xảy ra với việc đào tạo não bộ và nhận thức.

Não bộ có một tiềm năng rất lớn mà chúng ta chưa thể khai phá

Trở lại với kết quả của nghiên cứu fMRI năm 2005, chúng ta đã chứng kiến hiệu quả của chỉ 13 phút tập luyện não bộ. Thật khó để tưởng tượng điều gì sẽ diễn ra nếu trong tương lai, khi chúng ta có thể mục sở thị những tín hiệu não bộ và đào tạo chúng mỗi ngày, kéo dài hàng tuần thậm chí hàng năm.

Như một nguyên tắc cơ bản, 10.000 giờ làm việc sẽ biến bạn thành một chuyên gia. Cùng một khoảng thời gian tương tự, liệu con người có thể làm chủ được tâm trí của mình tới đâu? Có vẻ như một thế hệ người sở hữu siêu năng lực não bộ trong tương lai, không hề nằm ngoài trả lời của câu hỏi này.

Tham khảo BBC