Máy ảnh gương lật rồi lại không gương lật, nhưng vì sao tôi chỉ thích dùng máy ảnh Rangefinder để chụp ảnh?

Máy ảnh gương lật (SLR hay DSLR) nói chung là dòng sản phẩm chiếm lĩnh thị trường nhiếp ảnh trong 70 năm qua. Trên thực tế, SLR (Single Lens Reflex) trực quan hơn, dễ lấy nét và có thể thoải mái thay đổi ống kính tiêu cự khác nhau. Vậy tại sao giờ đây máy ảnh thiết kế kiểu Rangefinder lại vẫn tồn tại trong kỷ nguyên nhiếp ảnh hiện đại?

Với tôi, nó có 5 nguyên nhân khiến Rangefinder vẫn còn tiềm năng thu hút rất lớn:

1. Rangefinder khó dùng hơn, nhưng bạn sẽ trông "ngầu" hơn khi đang cầm nó tác nghiệp

Theo quan điểm cá nhân, Rangefinder là một trong những dòng máy ảnh có thiết kế "cool" nhất, cầm nó trên tay tác nghiệp sẽ khiến bạn trông như một nhiếp ảnh gia thật thụ. Có thể bạn cho rằng tôi nói quá nhưng nó tạo cảm giác tinh tế và có chút gì đó hợm hĩnh, thể hiện cái tôi cao độ khi sử dụng một chiếc máy mà không phải bất kỳ ai cũng có thể thao tác được.

À, tôi có nói đến chuyện không phải ai cũng thao tác được đúng không? Nếu đưa một chiếc máy ảnh DSLR (như Canon 5D chẳng hạn), dù là một người tay mơ cũng có thể dễ dàng điều khiển, bởi chỉ cần một chút mày mò trên giao diện màn hình hoặc thậm chí chuyển sang chế độ Auto hoàn toàn, bạn cũng có thể chụp ra hàng trăm hàng nghìn bức ảnh "sử dụng được". Thế nhưng, với một chiếc máy ảnh Rangefinder kèm một cuộn phim trên tay, bạn sẽ phải đắn đo trong cả chuyện lấy nét lẫn điều chỉnh các thông số thế nào để có được bức ảnh đúng ý.

Và cũng vì lý do này mà mọi người sẽ có phản ứng hoàn toàn khác nhau khi nhìn thấy bạn cầm một chiếc máy ảnh Rangefinder trên tay so với cầm một chiếc DSLR gắn ống kính kit. Tôi chưa nói đến chuyện máy nào sẽ cho ảnh đẹp hơn máy nào, nhưng về ấn tượng ban đầu khi mới nhìn vào, chính chiếc Rangefinder sẽ khiến bạn trở nên nổi bật hơn hẳn. 

2. Zone Focus - Lấy nét vùng

Bỏ qua phần 1 nói về tính thẩm mỹ và "tạo nét", đi chuyên sâu hơn vào kỹ thuật chụp ảnh thì với tôi Zone Focus là thứ hay nhất trên Rangefinder. Dù máy Rangefinder đều có phần ống ngắm nhưng 10 tấm thì hết 7 tấm tôi đã không cần đến ống ngắm rồi. Bởi chỉ cần để khẩu độ khoảng f/8 cùng vặn trước khoảng "vào nét" từ 1,5m đến 3m chẳng hạn, tôi có thể tự tin đi dạo chụp mọi tình huống mà không cần phải ngắm nữa.

Ở trường hợp này, để khẩu f/11, bạn vặn theo zone focus thì sẽ có khoảng nét từ 0,7m đến vô cực.

Còn ví dụ ở f/5.6 trong trường hợp này thì khoảng nét sẽ từ tầm 1,3 mét đến vô cực.

Lợi điểm khác của việc dùng Zone Focus là bạn có thể chụp nhanh những khoảnh khắc đáng giá trước khi đối phương kịp phát hiện ra. Với việc chụp đường phố, bắt khoảnh khắc là điều vô cùng quan trọng, nếu bạn cứ đưa máy lên, mãi ngắm vào ống ngắm và chờ máy lấy nét thì chắc chắn khoảng thời gian ấy cũng đủ để chủ thể phát hiện ra, lúc đấy hoạt động mà bạn định chụp sẽ bị thay đổi, hoặc thậm chí là bị chủ thể phản ứng ngược lại. 

Thế nên, vặn trước vùng nét theo quy tắc Zone Focus và tôi đã có được những bức ảnh tuyệt hảo với chiếc máy ảnh rangefinder của mình. Bên cạnh đó, bạn thậm chí có thể chụp ở góc thấp, ngang hông để có cách ghi hình độc lạ hơn mà không phải lo đến chuyện khum người xuống gây chú ý.

3. Không bị rung do gương lật hoạt động

Nói đến chuyện này thì Rangefinder hoàn toàn dễ chịu hơn so với dạng máy ảnh có gương lật SLR hoặc DSLR: Rangefinder khi chụp ở tốc chậm sẽ ít rung hơn do không hề có gương lật đánh lên xuống. Nếu với một chiếc SLR như Pentax Spotmatic II hay Canon 600D trước đây mà tôi dùng, thường phải để tốc tầm 1/60 hoặc 1/30 kèm nín thở để có ảnh sắc nét thì Rangefinder như Canon QL III dư sức đẩy xuống tốc 1/8 mà chẳng cần phải lẩm bẩm cầu nguyện.

4. Rangefinder luôn trang bị những ống kính "ngon" nhất

Lợi điểm của những ống kính đến từ Rangefinder là chúng được nghiên cứu và phát triển rất tỉ mỉ để cho ra chất lượng tốt nhất, chẳng hạn như Leica, Zeiss hay Mamiya... luôn được đánh giá có tầm đỉnh nhất thế giới. Những ống kính này thường cho ra chất ảnh nét căng, hạn chế méo góc ở mức cao nhất và tái hiện màu sắc tốt nhất và đặc biệt là nhỏ gọn.

5. Bạn học được cách bố cục ảnh bằng mắt trần, chứ không phải bằng lens

Có thể bạn thấy lạ, nhưng nhược điểm khi chụp bằng máy ảnh Rangefinder cũng đồng thời trở thành ưu điểm. Bố cục (framing) trên máy ảnh có gương lật thường sẽ dễ hơn và chính xác hơn so với Rangefinder bởi bạn sẽ thấy được những gì mà ống kính ghi nhận lại. Còn với Rangefinder, bạn sẽ nhìn vào viewfinder riêng, với những đường căn khung (frame line) và tất nhiên chúng chỉ mang tính tương đối, thành phẩm sẽ có phần lệch khung đi một chút. 

Chính điều này khiến bạn sẽ có suy nghĩ khác hẳn khi bố cục một tấm ảnh với Rangefinder, nhìn đường căn khung nhưng lại bố cục bằng "tâm thức", từ đó bạn có thể tự hình dung bức ảnh từ trước khi giơ máy lên chụp. Nhờ vậy, bạn sẽ cẩn thận và tư duy nhiều hơn cho tác phẩm của mình, trước cả khi bấm máy.

Hơn nữa, máy ảnh Rangefinder giúp bạn có thể thấy được những gì diễn ra ngoài đường căn khung, thế nên bạn sẽ nắm bắt tình huống tốt hơn so với máy ảnh gương lật.

Nhìn chung, với tôi máy ảnh Rangefinder có một chỗ đứng riêng mà chẳng có một dòng sản phẩm nào khác có thể thay thế được. Cầm nó tôi cảm thấy mình tự tin hơn hẳn so với khi cầm những chiếc máy khác, dù là có những khuyết điểm nhưng nếu bạn làm quen được với nó thì vô tình lại giúp kỹ năng nhiếp ảnh của bản thân được nâng cấp lên rất nhiều. 

*Bài viết có tham khảo nội dung từ 4 Good Reasons 1 Barely Adequate Justification to Shoot With a Rangefinder của James Cater đăng trên Petapixel.