Máy đọc sách điện tử sẽ phát triển như thế nào trong tương lai?

Kể từ khi chiếc Amazon Kindle đầu tiên ra mắt vào năm 2007, ngành công nghiệp máy đọc sách điện tử đã chứng kiến một hành trình phát triển đáng kể, với hàng loạt thương hiệu mới nổi lên, một số tiếp tục tồn tại và phát triển, số khác thì lặng lẽ biến mất.

Nhưng ở thời điểm hiện tại, khi chúng ta bước vào năm 2025, một câu hỏi ngày càng rõ ràng hơn: Liệu máy đọc sách điện tử đã đạt đến giới hạn đổi mới?

Gần hai thập kỷ trôi qua kể từ ngày Kindle định hình lại thói quen đọc sách của hàng triệu người trên toàn thế giới.

Trong suốt thời gian đó, các thương hiệu như Amazon Kindle, Kobo, NOOK, Onyx Boox, PocketBook, iReader hay Meebook đã cố gắng mở rộng tính năng, nâng cấp phần cứng, cải thiện màn hình, tối ưu hóa giao diện người dùng, nhưng ở một mức độ nào đó, ngành công nghiệp này đang rơi vào một trạng thái trì trệ đáng lo ngại.

Ngày nay, người dùng có thể lựa chọn máy đọc sách ở mọi phân khúc – từ những thiết bị cơ bản chỉ vài chục USD, đến những mẫu máy cao cấp chạy Android với giá trên 500 USD.

Có thiết bị dùng màn hình đen trắng E-Ink truyền thống, có máy trang bị E-Ink Kaleido 3 hay Gallery 3 màu sắc sống động.

Một số có nút lật trang vật lý, một số khác có bút stylus, Bluetooth, loa, hoặc hỗ trợ thẻ nhớ ngoài.

Nhưng tất cả những điều đó không thể che giấu được một thực tế: phần lớn các tính năng này đã có mặt từ nhiều năm trước, và gần như không có đột phá nào thực sự đáng kể trong vài năm gần đây.

Một trong những nguyên nhân chính đến từ sự phụ thuộc gần như tuyệt đối vào công ty E Ink, nhà sản xuất màn hình giấy điện tử duy nhất còn lại trên thị trường.

Tất cả các hãng, từ Amazon đến Kobo, từ Boox đến PocketBook đều phải sử dụng công nghệ hiển thị từ E Ink.

Tuy nhiên, trong khi E Ink đang dồn nguồn lực R&D của mình sang các lĩnh vực khác như biển hiệu điện tử, bảng thông minh, màn hình ô tô đổi màu, thì máy đọc sách, vốn là một phân khúc lợi nhuận thấp đã không còn nhận được sự ưu tiên.

Những cải tiến như Carta 1300 hay Kaleido Plus chỉ là những bước nâng cấp nhỏ giọt, cách nhau từ 4 đến 5 năm, mà bản thân người dùng cuối khó nhận thấy sự khác biệt rõ rệt.

Thực tế, hầu hết máy đọc sách mới ra mắt trong vài năm trở lại đây chỉ là những phiên bản lặp lại với cùng thiết kế, cùng trải nghiệm, chỉ khác vài thông số kỹ thuật.

Những mẫu máy đọc sách mới nhất của Kindle thực tế vẫn giữ thiết kế truyền thống, thậm chí còn loại bỏ cả nút bấm lật trang, một tính năng từng rất được yêu thích trên Oasis hay Voyage.

Trong khi đó, máy đọc sách của Kobo chỉ tăng thông số RAM, thêm hỗ trợ ghi chú, nhưng giao diện và hiệu năng tổng thể gần như không khác biệt đáng kể so với thế hệ trước.

Còn Boox, hãng dẫn đầu thị trường máy đọc sách chạy Android tại thị trường Việt Nam cũng như quốc tế, cũng đang gặp giới hạn: họ nâng cấp lên Android 12, 13, 14, nhưng ngoài việc cho phép cài thêm app, thì thực sự không có thay đổi đột phá nào cho trải nghiệm đọc sách, thứ vốn vẫn là mục đích cốt lõi của thiết bị.

Có thể nói, phần cứng của máy đọc sách điện tử hiện tại đã đạt đến ngưỡng: tốc độ lật trang đủ nhanh, màn hình đủ sắc nét, pin đủ lâu, phần mềm đủ mượt.

Và vì vậy, không còn lý do thuyết phục để người dùng nâng cấp từ thiết bị cũ sang thiết bị mới, trừ khi thiết bị cũ hỏng hoàn toàn hoặc muốn trải nghiệm thêm nhiều thiết bị mới ra mắt.

Đây cũng chính là nguyên nhân khiến các hãng phải liên tục tung ra sản phẩm mới mỗi năm, bất chấp sự thiếu hụt ý tưởng thực sự.

Nói đi cũng phải nói lại, những công nghệ “tương lai” như thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR) hay máy đọc sách gập đôi trên thực tế đã có một vài thử nghiệm như SOL Reader – thiết bị VR dành riêng cho đọc sách – nhưng cho đến nay, không cái nào đạt được thành công thương mại.

Những mẫu máy gập đôi, máy hai màn hình, nghe thì thú vị, nhưng lại gặp vấn đề về độ bền, hiệu năng, giá thành và trải nghiệm thực tế. Kết quả là chúng nhanh chóng bị lãng quên.

Vậy tương lai của máy đọc sách điện tử nằm ở đâu?

Câu trả lời, có lẽ, nằm ở sự trở về với giá trị cốt lõi: đơn giản, bền bỉ và tối ưu hóa cho việc đọc .

Một thiết bị đọc sách tốt không cần quá nhiều tính năng phụ trợ, mà cần làm thật tốt những điều cơ bản.

Có thể tải sách dễ dàng. Có thể mở nhanh, lật mượt, hiển thị đẹp. Có thể sử dụng suốt một tuần mà không cần sạc. Có thể ghi chú khi cần. Có thể mang theo mọi lúc mọi nơi và yên tâm không lo vỡ.

Những giá trị tưởng chừng “nhàm chán” ấy lại đang dần trở thành tiêu chí quan trọng nhất với người dùng trung thành.

Và trong khi các thương hiệu đang cố gắng cạnh tranh về thông số, thì một câu hỏi quan trọng cần được đặt ra: Liệu chúng ta có thực sự cần thêm điều gì ở một máy đọc sách? Khi một thiết bị đã đủ tốt để phục vụ đúng chức năng của nó, việc “làm mới” liên tục đôi khi chỉ là sự lặp lại mang danh đổi mới.

Máy đọc sách điện tử có thể không còn tạo ra được những ấn tượng lớn như những ngày đầu, nhưng chúng vẫn âm thầm duy trì vai trò quan trọng trong thói quen đọc hiện đại.

Chúng không cần chạy đua công nghệ, thay vào đó, chỉ cần làm tốt những gì đã định. Và biết đâu, chính sự đơn giản ấy mới là lý do khiến máy đọc sách sẽ luôn có chỗ đứng riêng trong lòng những người yêu sách.