Phải chăng tất cả con người chỉ có chung 2 cụ tổ duy nhất, hai người một nam một nữ sống qua cuộc đại tuyệt chủng cách đây 100.000 năm?

Khoảng hơn 200.000 năm về trước, một tiểu hành tinh va chạm với Trái Đất đem đến nguy cơ xóa sổ hết tất cả các loài động vật, bao gồm cả con người. May mắn thay, một chiếc phi thuyền ghé qua kịp lúc, và "họ" quyết định cứu lấy sự sống trên hành tinh của chúng ta.

Vấn đề là chỗ trống trên phi thuyền có hạn, những người ngoài hành tinh chỉ có thể sơ tán được 2 cá thể từ mỗi loài, và thế là chỉ có một người đàn ông và một phụ nữ duy nhất được chọn.

Sau khi thảm họa đi qua, tất cả được trả về Trái Đất. Hai con người đơn độc trên hành tinh rộng lớn giữa vũ trụ. Họ đã vươn lên từ lớp tro tàn, xây dựng lại giống nòi và kiến thiết một cuộc sống thịnh vượng bên cạnh những loài động vật khác.

Phải chăng tất cả con người chỉ có chung 2 cụ tổ duy nhất?

Đây chỉ là một kịch bản tưởng tượng nhưng không phóng đại hoàn toàn. Nó dựa một phần vào phát hiện mới gây chấn động của các nhà khoa học Thụy Sĩ. Có thể chiếc phi thuyền không có thật, nhưng cuộc đại tuyệt chủng thì có cơ sở.

Các nhà khoa học còn dẫn lại một tuyên bố trong nghiên cứu năm 1955, nói rằng tất cả con người trên Trái Đất đều chỉ là con cháu của một cặp cá thể duy nhất, sống cách đây từ 100-200 ngàn năm.

Tuyên bố được củng cố sau phân tích mã gen di truyền của 5 triệu cá thể, từ tổng cộng 100.000 loài bao gồm cả con người. Những mã vạch này là những đoạn mã của DNA nằm bên ngoài hạt nhân của tế bào sống, chúng cho thấy không chỉ con người mà khoảng 90.000 loài khác cũng có chung nguồn gốc từ một cặp cá thể duy nhất. Tất cả các cặp cá thể khác loài nhưng được sinh ra gần như cùng một thời điểm.

Tuyên bố, nếu đúng, sẽ tạo ra một nút thắt trong mô hình tiến hóa của Darwin. Ngoài một cuộc đại tuyệt chủng và sơ tán có chọn lọc, còn lý do nào khác có khả năng giải thích hợp lý kết quả của nghiên cứu ở thời điểm này?

Tất cả con người trên Trái Đất đều chỉ là con cháu của một cặp cá thể duy nhất, sống cách đây từ 100-200 ngàn năm?

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Human Evolution, hai tác giả chính là Mark Stoeckle và David Thaler đến từ Đại học Basel, Thụy Sĩ. Họ đã khai thác kho dữ liệu lớn mà loài người có được sau khi phân tích gen của các sinh vật trên hành tinh. Cùng với đó là nhiều bài báo khoa học về di truyền cũng được khảo sát lại, có bài được viết bởi chính Darwin.

"Vào thời điểm con người quan trọng hóa những sự khác biệt giữa cá nhân và các nhóm, có lẽ chúng ta nên dành nhiều thời gian hơn để tìm hiểu chúng ta giống nhau đến nhường nào, cũng như phần còn lại của vương quốc động vật", tiến sĩ Stoeckle nói.

Jesse Ausubel, Giám đốc Chương trình Môi trường Con người đến từ Đại học Rockefeller, Hoa Kỳ đồng ý: "Nếu một người Sao Hỏa đổ bộ lên Trái Đất gặp một đàn chim bồ câu và một đám đông con người, chúng ta sẽ chẳng khác nhau là mấy nếu nhìn vào thước đo cơ bản là những DNA ti thể".

"Văn hóa, kinh nghiệm sống và những yếu tố khác có thể làm cho mọi người trở nên rất khác nhau. Nhưng về mặt sinh học cơ bản, chúng ta đều giống những con chim", tiến sĩ Stoeckle nói thêm.

DNA ti thể là những DNA không nằm trong nhân tế bào mà trong ti thể, một bào quan đóng vai trò là nhà máy sản xuất năng lượng cho tế bào. Chúng cũng được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, nhưng DNA ti thể không thể hiện đặc tính riêng biệt nào của con người.

"Mọi người ta có thể dự đoán rằng, vì lượng dân số rất cao và phân bố địa lý rộng, con người hẳn phải đa dạng di truyền hơn các loài động vật khác", tiến sĩ Stoeckle nói. "Nhưng ít nhất đối với DNA ti thể, hóa ra đa dạng di truyền của con người rất thấp và cùng lắm chỉ đến mức trung bình".

Các DNA ti thể của con người lẽ ra phải đa dạng hơn nữa, nhưng lý do nào khiến chúng giống nhau đến vậy?

"Kết luận rất ngạc nhiên", nhà nghiên cứu Thaler cho biết. Ông nói rằng mình cũng đã phải tự phản biện điều đó một cách nghiêm túc và rất cố gắng, nhưng cuối cùng vẫn phải thừa nhận đó là một điểm bế tắc khó giải thích.

Bởi vậy, trở lại kịch bản tưởng tượng ban đầu. Có thể một cuộc đại tuyệt chủng như vậy là có thật. Hoặc cũng có thể, đó là một cuộc đại tuyệt chủng diễn ra trong gen của từng cá thể. Trong đó, con người đã phá vỡ tất cả các quy luật của quá trình tiến hóa, sau đó bắt đầu lại từ đầu.

Vậy, có một cơ chế nào đó trong cơ thể, khiến con người tự cải tạo DNA ti thể của mình thường xuyên hơn, để đồng bộ nó với đồng loại của mình và cả các loài động vật khác trên Trái Đất hay không? 

Chúng ta sẽ phải chờ các nhà khoa học tìm ra câu trả lời, trong khi không thể ngăn trí tưởng tượng hình dung ra cuộc đại tuyệt chủng và những phi thuyền đến giải cứu Trái Đất.

Tham khảo Dailymail