Phantosmia: Rối loạn trong não khiến bạn ngửi thấy những mùi không có thật

Đã bao giờ bạn ngửi thấy một mùi vô cùng khó chịu và phải phàn nàn về nó? Nhưng lạ thay, tất cả những người xung quanh không ai ngửi thấy mùi đó ngoài bạn. Vậy thì rất có thể, bạn đang vướng phải một tình trạng gọi là phantosmia, ngửi thấy những mùi không có thật.

Phantosmia có thể xuất hiện từ những kích thích sai trong não bộ, tương tự hiện tượng phổ biến xảy ra với những người bị cắt cụt chi. Một người mất cả cánh tay nhưng vẫn thấy "đau ảo" ở ngón tay chẳng hạn.

Nghiên cứu tại Mỹ cho thấy khoảng 6,5% những người tham gia bị phantosmia. Ngửi thấy mùi ảo làm giảm chất lượng cuộc sống, bởi những mùi này thường gây khó chịu khiến họ không thể ăn ngon ngủ yên.

Đôi khi, phantosmia làm giảm cơ hội phát hiện ra các tình huống nguy hiểm như rò rỉ khí gas, có hỏa hoạn hoặc đơn giản là một món ăn đã bị hỏng khiến bạn ăn vào rồi đau bụng. Hiếm nhưng vẫn có, phantosmia có thể là dấu hiệu của một căn bệnh nguy hiểm như u não.

Phantosmia: Rối loạn trong não khiến bạn ngửi thấy những mùi không có thật

Nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học tại Viện Y tế quốc gia Hoa Kỳ (NIH). Trong đó, họ phân tích dữ liệu từ hơn 7.400 người tham gia. Những người này đều trên 40 tuổi và cứ 11 người thì có 1 người báo cáo rằng mình bị phantosmia quấy rầy.

Phantosmia được định nghĩa là tình trạng ngửi thấy những mùi không có thật. Đôi khi, nó được coi là ảo giác khứu giác. Những mùi phổ biến mà người phantosmia hay gặp phải là mùi khói thuốc, nhựa cháy, mùi hóa chất chẳng hạn như amonic hoặc mùi thối rữa.

Một số người thậm chí chỉ ngửi thấy những "mùi ảo" này ở một bên lỗ mũi. Một số chỉ ngửi thấy chúng một cách thoáng qua, nhưng cũng có những người lúc nào cũng bị làm phiền bởi chúng.

Phantosmia thường xảy ra nhiều hơn ở nữ giới. Trong nghiên cứu của NIH đăng trên tạp chí AMA Otolaryngology, có tới 2/3 số người báo cáo phantosmia là phụ nữ. Chưa đến 5% những người đàn ông thừa nhận mình từng gặp hiện tượng này.

"Các vấn đề với khứu giác thường dễ bị bỏ qua, mặc dù chúng rất quan trọng", tiến sĩ Judith Cooper, tác giả nghiên cứu cho biết. "Chúng có thể có tác động lớn đến sự thèm ăn, khẩu vị và khả năng ngửi thấy những dấu hiệu nguy hiểm như hỏa hoạn, rò rỉ khí gas và thức ăn hư hỏng".

Có rất nhiều nguyên nhân có thể gây ra phantosmia, phổ biến nhất là các vấn đề trong xoang, miệng và mũi.

Nghiên cứu cho thấy khoảng 52-72% điều kiện ảnh hưởng đến khứu giác liên quan đến xoang. Cảm cúm, viêm xoang, polyp mũi, vấn đề nha khoa, tác dụng phụ của thuốc… là những nguyên nhân thường gặp gây ra phantosmia.

Để chẩn đoán phantosmia, các bác sĩ thường bắt đầu với một bài kiểm tra khứu giác. Nội soi cũng có thể được sử dụng để tìm ra các nguyên nhân trong mũi, miệng hoặc xoang. Nếu tất cả các nguyên nhân phổ biến trên bị loại trừ, bạn có thể phải lo lắng đến những nguyên nhân hiếm gặp hơn.

Phantosmia thường bắt nguồn từ những vấn đề ở xoang mũi

Phantosmia có thể bắt nguồn từ những rối loạn tín hiệu được truyền đến não - về bản chất, các nhà nghiên cứu nghĩ rằng một số dây thần kinh "quá dễ bị kích động".

Chấn thương sọ não, u não, bệnh động kinh hoặc Alzheimer cũng có thể gây ra ảo giác mùi. Khi đó, các bác sĩ sẽ cho bạn chụp cắt lớp, MRI và đôi khi cả điện não đồ để tìm ra nguyên nhân thực sự là gì.

Thông thường, đa số phantosmia sẽ biến mất khi các nguyên nhân gây ra nó, chẳng hạn như vấn đề trong xoang được giải quyết. Nếu ảo giác mùi tồn tại dai dẳng, các bác sĩ có thể điều trị nó bằng các loại thuốc xịt gây tê tế bào thần kinh khứu giác, hoặc thậm chí phẫu thuật để cắt bỏ chúng.

Tham khảo Businessinsider, Healthline