Việt Nam nằm trong top 3 quốc gia có tỷ lệ sử dụng kháng sinh tăng mạnh nhất thế giới

Giữa đỉnh điểm của cơn khủng hoảng kháng kháng sinh, một nghiên cứu đăng trong Kỷ yếu Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (PNAS) chỉ ra: Tổng lượng kháng sinh sử dụng trên toàn thế giới vẫn tăng 65% trong giai đoạn 2000-2015.

Trong năm 2015, có gần 35 tỷ liều thuốc kháng sinh xác định trong ngày (Defined Daily Doses-DDD) được tiêu thụ ở 76 quốc gia. Tỷ lệ sử dụng kháng sinh tăng 39%, từ 11,3 lên 15,5 DDD trên 1.000 người dân mỗi ngày.

Việt Nam nằm trong top 3 quốc gia có tỷ lệ sử dụng kháng sinh tăng mạnh nhất.

Việt Nam nằm trong top 3 quốc gia có tỷ lệ sử dụng kháng sinh tăng mạnh nhất thế giới

Nghiên cứu được thực hiện bởi Trung tâm Động lực Bệnh, Kinh tế & Chính sách (CDDEP), Đại học Princeton, ETH Zurich và Đại học Antwerp, là đánh giá toàn diện nhất về xu hướng sử dụng kháng sinh trên toàn cầu hiện nay.

Các nhà khoa học đã thống kê dữ liệu chuyển đổi và chuẩn hóa tình trạng sử dụng kháng sinh ở 76 quốc gia về đơn vị DDD (liều duy trì trung bình giả định mỗi ngày đối với một loại thuốc), trong giai đoạn 2000-2015.

Áp dụng liều xác định trong ngày (DDD) cho phép họ xem xét những thay đổi về mặt sử dụng thuốc theo thời gian và thực hiện so sánh giữa các quốc gia.

Báo cáo trong PNAS, các tác giả cho biết tổng lượng kháng sinh được sử dụng cho con người trên toàn thế giới đã gia tăng từ 21,1 tỷ liều xác định trong ngày vào năm 2000, lên 34,8 tỷ liều vào năm 2015. Tốc độ gia tăng là 65% trong vòng 15 năm. Tỷ lệ tiêu thụ kháng sinh cũng tăng 39%, từ 11,3 lên 15,7 DDD trên 1.000 người dân/ngày.

Đóng góp phần lớn vào xu hướng này là sự gia tăng sử dụng kháng sinh ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, được gọi là nhóm LMIC. Tổng lượng kháng sinh ở các quốc gia LMIC tăng 114%. Trong khi đó, tỷ lệ tiêu thụ trên 1.000 người dân/ngày tăng 77%.

Ba quốc gia có tốc độ gia tăng nhanh nhất là Tunisia, Thổ Nhĩ Kỳ và Việt Nam. Trong đó, số liệu của Việt Nam mới được thống kê trong 10 năm, từ 2005-2015.

Tỷ lệ sử dụng kháng sinh trên 1.000 người dân/ngày của Việt Nam năm 2015 là hơn 30 DDD, xếp thứ 11 và là một trong những quốc gia thuộc nhóm LMIC có tỷ lệ sử dụng kháng sinh vượt trội so với các nước có thu nhập cao.

Tunisia, Thổ Nhĩ Kỳ và Việt Nam là ba quốc gia có tỷ lệ bình quân sử dụng kháng sinh tăng mạnh nhất

Gia tăng tỷ lệ sử dụng kháng sinh dường như gắn liền với tăng trưởng kinh tế của các quốc gia LMIC. Mặc dù vậy, nhiều quốc gia nhóm này vẫn có mức tiêu dùng kháng sinh bình quân đầu người thấp hơn đáng kể so với các nước có thu nhập cao.

Tỉ lệ tiêu thụ penicillin phổ rộng, lớp kháng sinh phổ biến nhất, tăng 36% trong giai đoạn 2000 đến 2015 trên toàn cầu. Sự gia tăng lớn nhất vẫn ở nhóm LMIC, nơi tỷ lệ tiêu thụ penicillin tăng 56%, so với 15% ở các nước có thu nhập cao.

Các lớp kháng sinh mới và mạnh nhất như linezolid, carbapenems, và colistin gia tăng đáng kể ở hầu hết các quốc gia. Đó là một dấu hiệu của cơn khủng hoảng kháng kháng sinh đang diễn ra trên quy mô toàn cầu.

Kháng kháng sinh xảy ra khiến các loại thuốc cũ mất tác dụng điều trị. Đó là một vấn đề sức khỏe toàn cầu, bởi khi vi khuẩn kháng kháng sinh xuất hiện ở một nơi, nó sẽ nhanh chóng lan đến các vùng khác trên thế giới.

Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết của việc giám sát sử dụng kháng sinh trên toàn cầu, nhằm hạn chế các đơn thuốc được kê vô tội vạ. Kháng kháng sinh được thúc đẩy bởi việc lạm dụng kháng sinh, sử dụng đơn kê không phù hợp và không có tác dụng cải thiện sức khoẻ.

"Việc tìm kiếm các giải pháp khả thi là rất cần thiết. Và bây giờ chúng tôi đã có được những dữ liệu quan trọng để đi tìm kiếm các giải pháp đó”, Eili Klein, một trong số các tác giả nghiên cứu mới đến từ CDDEP cho biết.

"Hơn bao giờ hết, vào lúc này, chúng ta cần những biện pháp can thiệp hiệu quả, bao gồm quản lý, giáo dục cộng đồng và hạn chế lạm dụng những loại thuốc kháng sinh dự trữ cuối cùng".

Kháng kháng sinh được thúc đẩy bởi việc lạm dụng kháng sinh

Mặc dù tỷ lệ sử dụng kháng sinh trên toàn cầu tăng lên, kết quả nghiên cứu cho thấy việc giảm tiêu thụ là khả thi trong tương lai. Trong suốt giai đoạn nghiên cứu, tiêu thụ kháng sinh ở một số quốc gia thu nhập cao đã giảm nhẹ.

Ngoài ra, sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ sử dụng kháng sinh bình quân đầu người, giữa các nước có thu nhập cao và thu nhập thấp, sẽ giúp cả thế giới rút ra bài học cần phải học.

Nhưng có điểm cần lưu ý. Một mặt, giảm sử dụng kháng sinh ở các quốc gia thuộc nhóm LMIC là cần thiết. Mặt khác, họ phải được tăng cường tiếp cận với kháng sinh. Vì ở các nước thu nhập thấp, tỷ lệ mắc và tử vong do các bệnh truyền nhiễm rất cao.

Giám đốc CDDEP, đồng tác giả nghiên cứu Ramanan Laxminarayan lưu ý đã hơn một năm trôi qua kể từ khi Đại hội đồng Liên hợp quốc công nhận kháng kháng sinh là mối đe dọa toàn cầu. Tuy nhiên, đã có rất ít hành động kể từ đó.

"Chúng ta phải hành động dứt khoát và chúng ta phải hành động một cách toàn diện để bảo vệ tính hiệu quả của thuốc kháng sinh", Laxminarayan nói. “Điều đó bao gồm các giải pháp giảm tiêu thụ kháng sinh, như vắc-xin, cải thiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt là ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình".

Tham khảo Pnas, Medicalxpress, Iflscience