Tại sao các phi hành gia bị cấm uống rượu ngoài không gian?

Du hành ngoài vũ trụ, cách xa trái đất hàng ngàn kilomet, để khám phá những chân trời chưa từng biết tới là một công việc vô cùng khó khăn. Không chỉ vậy, nó còn căng thẳng và đáng sợ nữa. Vậy tại sao các phi hành gia không tự thưởng cho mình một ly cocktail để thư giãn như ở dưới Trái Đất chứ? Thật không may cho họ, hầu hết các cơ quan chính phủ đều cầm các phi hành gia tiêu thụ đồ uống có cồn khi gửi họ tới những nơi như Trạm Vũ trụ Quốc tế ISS.

Nhưng với viễn cảnh về việc con người đang có cơ hội để tiến đến một biên giới mới – đó là khả năng đưa người lên khám phá và xâm chiếm sao Hỏa. Với một chuyến đi phải mất nhiều năm mới tới nơi như vậy, liệu rượu có nên được cho phép sử dụng như một hình thức giải trí? Hay ít nhất cũng nên trang bị các phương tiện để những người khai phá có thể tự mình lên men đồ uống trên chính hành tinh đó chứ.

Tuy nhiên, sự thực là từ lâu rượu đã có một mối quan hệ phức tạp với việc thăm dò không gian. Đầu tiên hãy xem điều gì sẽ xảy ra với các phi hành gia khi họ uống rượu – và điều gì có thể xảy ra khi rượu được đưa ra ngoài không gian?

Trạm vũ trụ quốc tế ISS

Tại sao các phi hành gia bị cấm uống rượu trên trạm vũ trụ?

Nhiều người tin rằng việc sau rượu ở độ cao cao hơn sẽ làm cảm thấy bị chóng mặt nhanh hơn. Vì vậy, sẽ là hợp lý khi giả định rằng uống rượu ở ngoài quỹ đạo trái đất sẽ gây ra nhiều hiệu ứng kỳ lạ hơn với con người. Nhưng quan niệm này có thể không hoàn toàn đúng sự thực.

Trên thực tế, giả thuyết này đã được chứng minh là không đúng vào những năm 1980. Năm 1985, Cục hàng không Liên bang Mỹ đã tiến hành một nghiên cứu để theo dõi xem lượng cồn tiêu thụ ở độ cao mô phỏng có ảnh hưởng đến việc thực hiện các tác vụ phức tạp và máy đo nồng độ cồn qua hơi thở hay không.

Trong nghiên cứu này, 17 người được yêu cầu làm vài ly vodka ở trên mặt đất và trong một phòng mô phỏng độ cao 12.500 feet (khoảng 3,7 km). Sau đó, người ta lại yêu cầu họ hoàn thành một số nhiệm vụ như giải toán, theo dõi ánh đèn trên một máy dao động với một cần điều khiển, và một loạt các bài kiểm tra khác. Các nhà nghiên cứu nhận ra rằng “không có ảnh hưởng tác động qua lại giữa rượu và độ cao trên cả máy đo nồng độ cồn và điểm số các bài kiểm tra.”

Vì vậy, việc bị say nhanh hơn khi đang bay có lẽ chỉ là một giai thoại? Dave Hanson, giáo sư danh dự về ngành xã hội học tại Đại học Bang New York ở Postdam, người đã nghiên cứu về rượu và đồ uống trong hơn 40 năm, cho rằng. “Tôi không thể tưởng tượng có gì khác biệt khi uống rượu ngoài không gian.”

Ông cho rằng chứng sợ độ cao không chỉ gây ra các cảm giác khó chịu, mà còn có thể giống như bị say rượu. “Nếu một ai đó không cân bằng được áp lực trong máu, họ có thể cảm thấy như mình đang bị say rượu vậy.”

Chính vì vậy, với những người tuyên bố rằng khi uống rượu trên máy bay sẽ làm ta cảm thấy say nhanh hơn bình thường, có thể chỉ bởi vì họ đã trải qua cảm giác “nghĩ rằng mình đang uống”, vốn đã được nghiên cứu rộng rãi nhiều năm nay. Nó cho rằng mọi người sẽ hành động như thể bị say rượu khi họ nghĩ rằng mình đang bị say – ngay cả khi họ không thực sự tiêu thụ bia rượu.

“Nếu mọi người đang bay trên máy bay, và họ nghĩ rằng dù vì lý do gì đi nữa bia rượu cũng có các tác động khác nhau với họ, họ sẽ nghĩ rằng nó sẽ có một hiệu ứng khác với họ.” Hanson cho biết.

Nếu nghiên cứu đã chỉ ra điều này như vậy, việc dùng một chút cồn trên ISS chắc không phải vấn đề lớn chứ nhỉ? Không, sai rồi.

“Việc mang rượu lên trạm Vũ trụ Quốc tế ISSđể tiêu thụ là không được phép,” ông Daniel G Huot, phát ngôn viên của Trung tâm vũ trụ Johnson thuộc NASA, cho biết. “Sử dụng cồn rượu và các hợp chất bay hơi khác được kiểm soát trên ISS vì những hợp chất này có thể tác động lên hệ thống thu hồi nước của trạm.”

Vì lý do này, các phi hành gia trên trạm vũ trụ thậm chí không được cung cấp các sản phẩm có chứa cồn, như nước súc miệng, nước hóa hay kem cạo râu. Làm đổ bia khi đang chao đảo ngoài không gian cũng có thể gây ra rủi ro làm hỏng các thiết bị ở đây.

Ngoài ra còn là vấn đề trách nhiệm. Rõ ràng, trong khi các lái xe ô tô và phi công lái máy bay không được phép say xỉn khi chịu trách nhiệm điều khiển phương tiện của mình, sẽ không có gì đáng ngạc nhiên khi những quy định tương tự cũng được áp dụng cho các phi hành gia bên trong một trạm vũ trụ trị giá 150 tỷ USD, đang chu du trong một khoảng chân không với vận tốc hơn 27.000 km/h.

Điều gì xảy ra với các phi hành gia khi uống rượu ngoài không gian?

Không những vậy, các phi hành gia còn bị nghiêm cầm uống rượu trong vòng 12 giờ đồng hồ trước khi bay để đảm bảo họ có đủ trí tuệ và nhận thức khi làm nhiệm vụ. Lý do cho quy định này rất rõ ràng. Vẫn từ nghiên cứu về các tác động của rượu tại các độ cao khác nhau do FAA thực hiện vào năm 1985, các nhà nghiên cứu đã nhận ra một khác biệt nhỏ.

Trong khi các chỉ số của máy đo nồng độ cồn bằng nhau ở mọi độ cao, nhưng khả năng thao tác của những người ở độ cao giả lập cao hơn kém hơn một chút so với những người ở độ cao giả lập ngang mực nước biển. Nó cho thấy rằng, bất kể mức tiêu thụ rượu như thế nào, độ cao cũng có tác động nhẹ đến sức khỏe tinh thần của các phi hành gia. Kết luận từ nghiên cứu này “cho phép giảm hơn nữa bất kỳ giới hạn an toàn nào về khả năng thao tác sau khi uống rượu.”

Buzz Aldrin, người thứ hai đặt chân lên Mặt Trăng, nhưng là người đầu tiên uống rượu vang ở đây.

Ngoài ra còn có một lý do khác để tránh sử dụng các loại nước có bọt như bia – trong điều kiện không có trọng lực: chất lỏng và khí gas có thể xáo trộn trong dạ dày phi hành gia, khiến họ bị ợ ra nước.

Thế nhưng, bất chấp các quy định khắt khe này, điều đó không có nghĩa là con người không bao giờ tiếp xúc với các loại chất lỏng lên men ở ngoài không gian. Có rất nhiều các thí nghiệm thực hiện trên ISS có liên quan đến rượu – nhưng không thí nghiệm nào liên quan đến khả năng tiêu thụ của con người, do đó không ai thực sự biết chính xác cơ thể con người sẽ phản ứng ra sao.

“Chúng tôi làm nhiều thí nghiệm về cách cơ thể phi hành gia thay đổi trong không gian, kể cả ở cấp độ vi khuẩn.” Theo Stephanie Schierholz, thư ký báo chí của NASA. “Và chúng tôi có một chương trình dinh dưỡng rất đầy đủ để đảm bảo cơ thể của họ có được những họ cần để duy trì sự khỏe mạnh. Như với chương trình Skylab, họ đã cân nhắc gửi quả sherry cho các phi hành gia, nhưng nó không cho kết quả tốt khi kiểm tra trên các chuyến bay không trọng lượng.”

Schierholz nói thêm rằng, trong các bài kiểm tra quả sherry được sử dụng gây “kích thích phản xạ nôn ọe và cũng bị công chúng phản đối.”

Nhưng có lẽ điều bất ngờ nhất là chất lỏng đầu tiên được uống trên bề mặt mặt trăng lại là rượu vang. Buzz Aldrin cho biết trong một cuộc phỏng vấn và quyển sách của mình rằng, ông đã nhấm nháp một ít rượu vang trong Lễ ban Thánh thể, trước khi ông và Neil Amstrong bước ra ngoài tàu đổ bộ mặt trăng vào năm 1969. Buổi lễ diễn ra chỉ trong một khoảng dừng liên lạc với trái đất, nên việc đó không bao giwof được phát sóng.

Dù NASA có quy tắc rất khắt khe về rượu trong không gian, trong quá khứ người Nga dường như tỏ ra thoải mái hơn về việc này. Phi hành gia trên trạm vũ trụ Mir được cho phép uống một lượng nhỏ cognac và vodka.

Trạm vũ trụ Mir của Nga.

Điều gì sẽ xảy ra khi đưa rượu ra ngoài không gian?

Tuy vậy, vẫn có những thứ đồ uống có cồn tìm được đường vào trạm ISS. Vào năm 2015, nhà sản xuất bia Nhật Bản Suntory đã gửi một số chai whisky mới đoạt giải thưởng của mình tới trạm không gian này. Lượng đồ uống này là một phần trong thí nghiệm nhằm giám sát “sự phát triển của vị êm dịu trong đồ uống có cồn thông qua việc sử dụng một môi trường vi trọng lực.” Nói cách khác, cách rượu lên men trong môi trường vi trọng lực có thể hơi khác so với thông thường, làm cho nó có vị ngon hơn, nhanh hơn. Đó là điều mà các nhà máy chưng cất trên Trái Đất nên chú ý.

Ngoài ra, từ tháng Chín năm 2011 đến tháng Chín năm 2014, NASA cũng tài trợ cho một thí nghiệm nghiên cứu ảnh hưởng của vi trọng lực lên Whisky và gỗ sồi cháy hỗ trợ như thế nào cho quá trình lên men. Sau gần 1.000 ngày ngoài không gian, chất tannin trong whisky vẫn không thay đổi – nhưng các dăm gỗ khi ở trong không gian giúp sản sinh ra các sản phẩm có hương vị gỗ đậm đặc hơn hòa quyện bên trong.

Các phi hành gia của NASA,Tom Stafford và Deke Slayton cùng với những tuýp vodka khi thực hiện kết nối giữa tàu Apollo và tàu vũ trụ Soyuz.

“Khám phá này không chỉ có ý nghĩa trong ngành công nghiệp rượu whisky mạch nha, mà còn cho cả ngành công nghiệp thực phẩm và đồ uống nói chung.” NASA nhận xét về thí nghiệm này. “Sự khác biệt về hương vị giữa mẫu trên ISS và mẫu đối chứng là rất đáng kể, vì vậy các nghiên cứu sâu hơn là rất cần thiết để giải mã cách tạo ra các hương vị khác nhau.”

Vì vậy, cho dù các phi hành gia bị cấm sử dụng các chất có cồn cho bản thân mình trong khi đang ở ngoài quỹ đạo, các nghiên cứu mà họ đang thực hiện có thể giúp cải thiện chất lượng cho việc tiêu thụ rượu trên mặt đất. Hy vọng rằng, khi những nhà phi hành gia quay trở lại mặt đất, họ sẽ được thưởng thức chính thành quả của những nghiên cứu đó.

Tham khảo BBC