Tại sao cholesterol có loại xấu, loại tốt và bạn nên ăn uống như thế nào?

Có thể bạn đã nghe nói nhiều đến cholesterol tốt HDL và cholesterol xấu LDL. Nhưng nếu cả hai đều làm nhiệm vụ vận chuyển cholesterol từ phực phẩm vào dòng máu, tại sao HDL được coi là tốt còn LDL bị coi là xấu?

Hóa ra, về mặt sinh học thì chúng có tác động khác nhau tới sức khỏe lâu dài của mỗi người. Bạn có thể giảm nguy cơ bệnh tim mạch bằng cách ăn các loại thực phẩm giúp giữ mức LDL càng thấp càng tốt, trong khi duy trì được nồng độ cao HDL.

Đó chính là bí quyết mọi người nên ghi nhớ với chế độ dinh dưỡng, liên quan đến cholesterol và bệnh tim mạch. Nguyên lý bên trong đó làm việc thế nào, chúng ta hãy cùng tìm hiểu:

1. Lipoprotein

Khi phân loại lipoprotein theo tỉ trọng, chúng ta có được cholesterol LDL và HDL

Cholesterol và các chất béo khác không có khả năng hòa tan trong nước. Bởi vậy, chúng không thể tự mình đi vào dòng máu của bạn, trừ khi chúng được gắn vào lipoprotein, một phân tử hình cầu đứng ra làm nhiệm vụ chuyên chở. Như tên gọi của nó, lipoprotein được tạo nên bởi chất béo và protein. Chúng được sinh ra trong ruột non, cũng là nơi mà cơ thể hấp thụ chất béo từ thực phẩm để chuyển vào máu.

Gan cũng có thể sản sinh lipoprotein. Trong đó có một số loại không mang chất béo, do vậy chúng lưu thông qua cơ thể và chỉ hấp thụ cholesterol dư thừa. Và khi chúng ta phân loại lipoprotein theo tỉ trọng, hai dạng nhận được chính là lipoprotein có tỉ trọng cao (HDL- High-density lipoproteins) và lipoprotein tỉ trọng thấp (LDL- Low-density lipoproteins).

2. Lipoprotein tỉ trọng cao (HDL) là cholesterol tốt

DHL là cholesterol tốt, LDL là cholesterol xấu

Lipoprotein tỉ trọng cao chứa nhiều protein và ít chất béo hơn so với các lipoprotein khác. HDL được gọi là “cholesterol tốt”, bởi vì nó đi khắp cơ thể thông qua mạch máu, thu thập cholesterol dư và đưa chúng trở lại gan của bạn. Ở đây, cholesterol dư thừa được tái chế thành các axit mật và bị loại khỏi cơ thể, hoặc được sử dụng để tiêu hóa chất béo.

Kết quả là HDL làm giảm nguy cơ bệnh tim mạch. Bởi nó loại bỏ cholesterol dư thừa, thứ mà có thể gây ra các mảng bám vào thành động mạch và gây tắc nghẽn. Bên cạnh đó, hệ tim mạch của bạn cũng nhận được một số lợi ích khác từ HDL: chúng mang theo những chất chống oxy hóa, ngăn chặn LDL bị phân hủy, giúp chống lại tình trạng viêm.

3. Lipoprotein tỉ trọng thấp (LDL) là cholesterol xấu

Lipoprotein tỉ trọng thấp chuyên chở nhiều cholesterol hơn so với các lipoprotein khác. Công việc của chúng là cung cấp cholesterol cho các mô trên khắp cơ thể của bạn. LDL có nhiệm vụ hữu ích của nó, bởi cơ thể bạn cần cholesterol để tạo ra vitamin D và các hooc-môn steroid.

Nhưng LDL trở thành “cholesterol xấu” khi chúng xuất hiện quá nhiều trong máu và mang theo nhiều cholesterol hơn mức mà cơ thể cần. Khi LDL còn lưu thông trong máu bạn, chúng có thể bị phá vỡ và giải phóng cholesterol, thứ mà lẽ ra được chuyển tới các tế bào. Lúc này thì cholesterol sẽ bám vào thành mạch và các nguy cơ gây bệnh tim mạch như bạn đã biết xuất hiện.

4. Tỷ lệ HDL/LDL và thói quen ăn uống

Các loại thực phẩm giàu cholesterol HDL

Mối liên hệ quan trọng nhất giữa HDL và LDL là có một lượng bao nhiêu mỗi loại đang lưu thông trong máu của bạn . Tỷ lệ HDL/LDL quan trọng vởi vì bạn cần nhiều HDL và giữ LDL ở mức độ thấp, để giảm nguy cơ bệnh tim mạch.

Các loại thực phẩm bạn ăn ảnh hưởng trực tiếp tới cả hai loại lipoprotein này. Ăn chất béo bão hòa làm tăng lượng cholesterol xấu LDL; Chất béo có đồng phân trans (trans fat) thì vừa làm tăng LDL lại làm giảm cả cholesterol tốt.

Ngược lại, các chất xơ hòa tan từ đậu, trái cây và rau quả giúp loại bỏ cholesterol xấu. Chất béo không no một nối đôi và chất béo không no nhiều nối đôi đồng thời giúp tăng lượng cholesterol tốt và giảm cholesterol xấu. Bạn nên ăn các chất béo lành mạnh này từ các loại hạt, dầu thực vật và các loại cá béo như cá hồi hay cá ngừ.

Theo Sfgate