Có thể bạn chưa biết: Kích thước chiếc mũi biến đổi theo khí hậu nơi bạn sinh sống

Đối với Pinocchio, hình dạng chiếc mũi phụ thuộc vào việc cậu ta có đang nói dối hay không, nhưng đối với con người, đó là câu chuyện phức tạp hơn nhiều. Hình dạng chiếc mũi là rất đa dạng giữa các chủng tộc khác nhau, và mới đây, một nghiên cứu được công bố trên tờ tạp chí PLOS Genetics cho thấy, sự khác biệt về mặt khí hậu chính là động lực tiến hóa chính gây ra sự khác biệt này.

“Chức năng quan trọng nhất của mũi và khoang mũi là điều hòa khí hít vào trước khi nó xuống đến đường hô hấp dưới. Vì lý do này, các khác biệt về hình dạng mũi mà chúng ta quan sát thấy, rất có thể không chỉ do nguyên nhân di truyền, mà sự thích nghi với khí hậu cũng đóng vai trò rất lớn.” – tác giả bài nghiên cứu cho biết.

Để chứng minh luận điểm trên, các nhà nghiên cứu đã đánh giá các thông số hình dạng mũi trên vài nghìn đối tượng nghiên cứu đến từ nhiều nơi khác nhau (Tây Phi, Đông Á, Nam Á và Bắc Âu). Họ sử dụng camera 3D để tạo dựng mô hình mũi, thông qua đó đo đạc và so sánh hình dạng và kích thước của sống mũi, lỗ mũi và cánh mũi. Về cơ bản, ngoài yếu tố di truyền, họ muốn tìm ra yếu tố khác tạo ra sự khác biệt về mặt hình dạng chiếc mũi giữa các chủng tộc khác nhau, sinh sống trên các vị trí địa lý khác nhau.

Người Nam Á, Đông Á và Tây Phi thường có nền và cánh mũi rộng hơn so với người châu Âu. Đặc biệt, người Đông Á thường kích thước mũi nhỏ hơn thấy rõ so với các chủng tộc phương Tây. “Chúng tôi đã tiến hành đo đạc nhiều thông số khác nhau về hình dạng chiếc mũi. Lượng dịch mũi, chiều cao mũi, chiều dài vách ngăn mũi… Từ tất cả các thông số đó, chúng tôi nhận thấy, dường như bề rộng mũi là yếu tố duy nhất có sự khác biệt giữa các quần thể dân cư khác nhau, và yếu tố chọn lọc trong tiến hóa khó có thể giải thích cho sự khác biệt này.” – Arslan Zaidi, trưởng nhóm nghiên cứu cho biết.

Vì lý do này, các nhà nghiên cứu đã tiến hành khảo sát mối liên quan giữa hai yếu tố: bề rộng mũi và yếu tố môi trường bao gồm độ ẩm và nhiệt độ. “Chúng tôi tiến hành khảo sát mối liên quan này và nhận thấy rằng có sự khác biệt rõ rệt giữa bề rộng mũi ở các vùng địa lý có khí hậu khác nhau. Những người sống ở vùng khí hậu khô và lạnh thường có mũi hẹp, trong khi ở vùng nóng ẩm, mũi thường rộng hơn. Sự khác biệt này có lẽ diễn ra chưa lâu. Theo ước tính của chúng tôi, nó bắt đầu từ khoảng vài chục nghìn năm trước.” – một nhà nghiên cứu trong nhóm cho biết.

Dù sự khác biệt là khá rõ, nhưng nhóm nghiên cứu vẫn tỏ ra khá thận trọng. “Khó có thể cho rằng đây là tác nhân duy nhất. Nó chỉ là một trong vô số các thay đổi do chọn lọc tự nhiên gây ra. Dù các thông số là khá rõ ràng, nhưng chưa thể kết luận được môi trường và khí hậu là nguyên nhân chính. Chúng ta cũng cần cân nhắc đến cả các yếu tố văn hóa và xã hội khác nữa.” – nhà nghiên cứu Zaidi cho biết.

Nhưng mục đích của nghiên cứu này là gì, và tại sao chúng ta lại phải quá quan tâm đến hình dạng chiếc mũi? Chức năng quan trọng nhất của chiếc mũi là làm ấm khí hít vào cho tới nhiệt độ cân bằng với nhiệt độ trung tâm, đồng thời làm ẩm nó trước khi xuống tới đường hô hấp dưới. Không khí trong đường thở, nếu quá khô và lạnh sẽ gây tổn thương tới lớp dịch nhày hô hấp và gia tăng nguy cơ nhiễm khuẩn hệ thống hô hấp. Đó là lý do tại sao hình dạng chiếc mũi lại thay đổi tùy theo vùng khí hậu sinh sống, và cũng phần nào lý giải nguyên nhân bạn hay mắc các bệnh lý hô hấp nếu như di chuyển từ vùng khí hậu này sang vùng khí hậu khác.

Tham khảo: Livescience